Posted by Görsel programlama yani bir diğer adıyla Object Oriented Programming isminden anlaşılacağı üzeri nesne tabanlı bir programlama şeklidir. Peki nedir bu nesneler? Yazılımda kullanılan nesneler çevremizdeki nesnelerin bilgisayar üzerinde modellenmesidir. Buna nesne odaklı programlama veya görsel programlama denir.
Yazılım nesnelerin bulunduğu durumları “değişkenlerde” saklar, davranışlar ise “metodlar” sayesinde gerçekleşir. Metodlar fonksiyon ve prosedürlerdir.
Nesneler yazılımda temsil edileceklerinde nesne sınıfları (class) ve bu sınıflardan istenildiği zaman örnek (instance) nesneler oluşturulabilir.
İlk nesne yönelimli programlama (görsel programlama) dili SMALLTALK‘ın geliştiricisi nesneye yönelik programlama paradigmasını şu 5 özellik ile tanımlamıştır:
- Herşey bir nesnedir.
- Program ne yapılması gerektiği hakkında birbiriyle mesajlaşan nesneler topluluğundan ibarettir.
- Her nesne, temel olarak veri yapıları ve diğer nesnelerden de oluşabilen bilgi bankasına (değişkenlere) sahiptir.
- Her nesne bir sınıfa aittir. (Her nesne belli bir sınıf baz alınarak oluşturulur.)
- Belli bir sınıftaki (aynı tipteki) nesneler aynı mesajları alarak tepki verebilir.
Neredeyse herkes interneti kullanıyor ve çoğu da kendi markasını yaratmak istiyor. Günlük yaşam, programlanmış uygulamalar ve ilgili uç cihazlarla çözülebilecek birçok zorlukla gelir. Ancak programlamanın önündeki engeller genellikle büyüktür. İşleyen bir program, büyük miktarda kelime dağarcığı içeren bir programlama dili biçiminde bir dizi bileşenden oluşur: değişkenler, sabitler, döngülü süreçler, koşullar, formüller, eylemler ve normal ifadeler.
Bu tür metin tabanlı programlama dilleriyle çalışmak, kapsamlı bilgi, güçlü bir soyutlama yeteneği ve uzun süre yüksek bir konsantrasyon sürdürme becerisi gerektirir. Metin tabanlı bir programlama dili öğrenmek, bir yabancı dil öğrenmekle eşit temele oturtulabilir. Bu engellerin üstesinden gelmek için, 1960’lardan beri görsel geliştirme ortamları oluşturulmuştur. Burada, programcılar sıkıcı bir şekilde oluşturulmuş metin kodlarını kullanmazlar, bunun yerine grafik öğelerden yararlanırlar.
Görsel programlama ile, bir programlama dilinin öğeleri grafiksel yapı taşları biçiminde sağlanır. Bu nedenle yaklaşıma grafiksel programlama da denir. Bu elemanların görünümüne ve etiketlerine dayanarak, programlamada hangi görevlerin hangi bileşenler kullanılarak çözülebileceğini anlayabilirsiniz. Piktogramlar, referans noktaları sağlamaya yardımcı olur ve oldukça karmaşık yapılardan veya harika soyutlamalardan kaçınır.
Temel programlama stili veya programlama paradigması aşağıdaki niteliklere sahiptir:
- Görsel: Öğeler, sürükle ve bırak kullanılarak program dizisine eklenir.
- Olay tabanlı: Her program adımı, önceden tanımlanmış bir olay meydana geldiğinde başlar.
- Zorunlu: Programlama bir dizi komuttan oluşur.
- Nesne tabanlı: Bireysel nesnelere tanımlanmış görevler atanır.
Görsel programlama diline bağlı olarak, programcılar önceden hazırlanmış birçok program öğesi kullanır. Bunlar metinleri ve görüntüleri içerebilir, mantıksal olarak düzenlenebilir ve görünümleri veya ifadeleri değiştirilebilir. Kontrol öğeleri, koşullara bağlı olarak eylemlerin eklenmesine izin verir. Operatörler bağlantılara ve matematiksel hesaplamalara izin verirken, değişkenler veya bağlantılar eklenebilir, kaldırılabilir veya değiştirilebilir.
Programlama öğeleri, yapboz parçaları gibi birbirine uyacak şekilde tasarlanmıştır. Öğeler mantıksal olarak birbirine uymazsa, bu düzenleyici tarafından tespit edilir ve renk kullanılarak belirtilir. Örneğin: grileştirerek ve hatta bazen sesleri kullanarak. Programlama öğeleri genellikle renk kodlu gruplara ayrılır. Bu, doğru öğeyi seçmeyi kolaylaştırır.
Görsel Programlama Dilleri Nelerdir?
Görsel programlama, insanların süreçleri illüstrasyon kullanarak tanımlamasına olanak tanıyan bir tür programlama dilidir. Tipik bir metin tabanlı programlama dili, programcının bir bilgisayar gibi düşünmesine neden olurken, görsel bir programlama dili, programcının süreci insanlara anlamlı gelen terimlerle tanımlamasını sağlar. Görsel programlama ile geleneksel programlama arasındaki boşluğun ne kadar büyük olduğu görsel programlama aracına bağlıdır. Bir uçta, araç programcıyı neredeyse tamamen insan düşüncesi ile bellek etrafındaki bitleri karıştıran bilgisayarlar arasındaki boşluktan korur.
İşte bir örnek. Görsel bir programlama aracıyla yapılacaklar listesi oluşturmak için, programcı uygulamanın akışını çizer. Ortaya çıkan akış şeması ekranları, kullanıcı etkileşimlerini ve her aşamada verilere ne olduğunu açıklar. Araç daha sonra bunu yazılıma dönüştürür.
Geliştiriciler olarak, metin tabanlı programlama dillerinin tamamen uygulamaya odaklandığını biliyoruz: Her şey, kullanıcıya vermek istediğimiz deneyimi yaratmak için bilgisayarın atması gereken kesin adımlarla ilgilidir. Elbette, daha yüksek seviyeli diller ve modern çerçeveler bize kullanışlı kısayollar sağlıyor. Ancak geliştiricinin işi, insan ihtiyaçlarını bilgisayarın sınırlı yeteneklerine uyan süreçlere dönüştürmektir.
Diğer görsel kodlama araçları, metin tabanlı programlamayla aynı süreçleri ve paradigmaları takip eder. Hepsini bir metin düzenleyiciye yazmak yerine, bir sınıfı ve bunun başlattığınız nesnelerle ilişkisini çizdiğinizi hayal edin. Tüm bunlar kulağa harika geliyor! Ancak, tüm görsel programcılar nerede diye sorabilirsiniz. Neden hala elle kod yazıyoruz? Görsel programlamanın kötü bir fikir olduğu anlamına mı geliyor? Bu soruları cevaplamadan ve bugün görsel programlamanın durumuna dalmadan önce, görsel programlamanın gerçekte ne olduğunu anlamamız gerekiyor: nereden geldi, nasıl gelişti ve neden.
Görsel Programlamanın Bugünkü Durumu
Tarihin bize gösterdiği verilere dayanarak, merak ediyor olabilirsiniz: görsel programlama öldü mü? Görsel programlama meraklıları size bunun ölmekten uzak olduğunu söyleyecektir.
Görsel programlama nedir? tarzında bir soru yöneltin ve ilk olarak, alana özgü belirsiz bir aracı isimlendireceklerdir. Ardından, aracın canlı ve tekmelediğinin kanıtı olduğunu söyleyecekler. Bu arada, çılgınca onu Google’da arayacaksınız. Sonuç olarak, yalnızca bahsettikleri araç hakkında değil, aynı zamanda var olduğu son derece uzmanlaşmış dünyayı da öğreneceksiniz.
Şüphesiz, ister programlama sentezleyicileri olsun ister UML meraklılarına bir başarı duygusu veren görsel programlamanın rolü vardır. Genel amaçlı yazılımlar için, dünya tamamen görsel olarak modellemek için çok karmaşık. “Kodunuz” bir CPU devre şeması gibi göründüğünde, görsel programlamanın göreve uygunluğunu yeniden düşünmenin zamanı gelmiş olabilir.
Görsel Programlama Dilleri
Görsel programlama dilleri nde kullanıcı, kod editör programları kullanarak Windows programları yazarken sürükle ve bırak mantığıyla bileşenleri form üzerine yerleştirir. Bazı temel kodlar otomatik olarak yazdırılır ve kaynak dosyaları otomatik olarak oluşturulur. Yazılımcı bunun gibi şeylerle ilgilenmez. Bileşenlerin, form üzerindeki yerini, rengini vb. gibi işlemleri de fare ile ayarlayabilir.
Böylece yazılımcı sadece yapacağı işle ilgilenebilir. Diğer işleri de Kod Editörü halleder. Şu sıralar görsel programlama amacıyla kullanılan hali hazırda bir çok görsel programlama dilleri vardır.
- Visual Studio
- Visual Basic
- Visual C++
- Visual C#
- Rad Studio
- Delphi
- C++ Builder
- Dev Pascal
- Dev C++
- Lazarus
- Mono Develop
- Android Studio
- Eclipse
Görsel Programlamada Nesne ve Sınıf
Nesne(object) yapısal bir değişken kümesidir ve içerisinde kendine ait değişkenleri ve kendi durumunu değiştirmek için kullandığı metodlar vardır.
Sınıf(class) ise nesneler için ayrıntılı taslakları oluşturan, programcı tarafından tanımlanan veri tipidir. Sınıfın içerisinde nesneye ait değişkenlerin ve metodların tanımlaması yapılır.
Her nesne belli bir sınıfa aittir.
Belli bir sınıfa bakılıp elde edilmiş nesneye örnek(instance) denir.
Bunu daha rahat açıklamak için pasta ve pasta kalıbı örneğini verebiliriz.
SINIF(CLASS) = Pasta Kalıbı
NESNE(OBJECT) = Kalıp kullanılarak yapılan pasta
Aynı kalıp ile birden çok pasta üretebiliriz.
Belirli bir sınıf üzerinden oluşturulan nesneler ortak özellikleri taşır.
Önek olarak araba sınıfından olan tüm nesnelerde (vites sayısı, hızı, rengi) gibi özellikler ortak olarak bulunur. Bu özellikler hepsinde ortak olmasına rağmen özelliklerin değerleri farklı olabilir. Eski bir araba “vites sayısı = 4” iken yeni model bir arabanın vites değeri “vites sayısı = 6” olabilir.
Bu değerler incelediğimiz nesnenin özelliklerinin gözlemi yaptığımız andaki değerlerini gösterir.
Bu şekildeki değişkenler yani nesnenin özelliklerini gösteren değişkenler, örnek değişkenleri(instance-veriables) denilir. Aynı şekilde örnek metodlar da bulunabilir. Bu metodlar ise nesnenin o anki bulunduğu durumunu değiştiriyorsa örnek metodları(instance-metods) denir.
Nesne değişkenlerine(Fields) denir.
Nesnenin metotları değişkenler etrafında nesne değişkenlere dışarıdan müdahale olmaması için korur.
Bu işleme görsel programlama paradigmasında KAPSÜLLEME(Encapsulation) denir. Bu nesneyi kullanmak isteyen programcı nesneyi kara kutu gibi görür. Bu nesnenin metotlarını kullanarak kodları yazar ve ortaya bir yazılım çıkarır.
Bu sınıf ve nesneleri kullanan kişi ve yazan kişi farklı kişiler olabilir.
Sınıfı yazan kendi sınıfındaki alanları değiştirdiğinde ya da metot içeriklerini değiştirdiğinde bu sınıfı kullanan diğer programcıları ve uygulamaları etkilemeyecektir.
JAVA Görsel Programlama
Görsel programlama anlatılacağı zaman tabi ki JAVA’yı da es geçmemek lazım. JAVA, görsel programlamanın en önemli hem de öncü dillerinden biridir.
Java, farklı çalışma ortamlarında dağınık ortamlarda çalışması gereken uygulamaların geliştirilmesindeki zorlukları ortadan kaldırması için ortaya çıkarılan bir dildir.
Java çeşitli ağ araçları ve gömülü(embedded) sistemler için geliştirilen bir yazılım projesi sonucunda ortaya çıkmıştır.
Amacı; boyut olarak küçük, güvenli, taşınmaya müsait ve dağınık bir işletim sistemi geliştirmekti. Projenin başlangıcında C++ yazılım dili tercih edilmiştir. Proje ilerledikçe farklı sorunlar ile karşılaşıldığından yeni bir dile ihtiyaç duyulmuştur. Bir kaç yazılım dili(Smalltalk, Object C, Eiffel ve Mesa) örnek alınarak JAVA dili geliştirilmiştir.
OAK yani şuan bildiğimiz adıyla JAVA ilk olarak 1991’de Sun microsystems tarafından duyurulmuştur. James Gosling tarafından geliştirilmiştir.
Java yalnızca bir programlama dili değil aynı zamanda da bir teknolojidir. Tek bilgisayarda çalışması gereken uygulamalar, web tarayıcı appletleri, sunucu tabanlı web uygulamalar, enterprise uygulamalar, mobil cihaz için uygulamalar da dahil bir çok alanda uygulamalar geliştirmek Java ile mümkündür.
JAVA Temel Özellikleri Görsel Programlama
- Bağımsız bir platformdur. Farklı donanım ve yazılım sistemlerinde kod ile hiç oynanmadan çalışır.
- Görsel programlama dilidir.
- Java programlama dili içerisinde birçok amaç için tasarlanan binlerce kütüphane hali hazırda bulunmaktadır. Bu kütüphaneler kullanılarak daha hızlı ve güvenilir kodlar yazılabilir.
- Syntax‘ı C++ a benzerdir.
- İşaretçi(Pointer) yoktur.
- Kullanılmayan değişkenleri otomatik olarak bellekten siler. Bu işlem çöp toplayıcı(garbage collector) adı verilen program vasıtasıyla gerçekleşir.
- Java yorumlanabilen ve derlenen bir görsel programlama dilidir.
Java ile program yazarken herhangi bir editör kullanılabilir ve uzantısı “.java” olacak şekilde kaydedilir. Yazılan kod Java derleyicisi ile bytecode haline gelir. Oluşturulan derlenmiş dosyanın uzantısı “.class” olarak karşımıza çıkar. Ortaya çıkan byte code lar Java Sanal Makinesi (JVM – Java Virtual Machine) tarafından yorumlanır ve çalıştırılır.
Yazılan kod farklı sistemlerde hiçbir değişiklik yapılmadan çalıştırılabilir.
Derlenen kod(byte code) aynı olsa da onu yorumlayan Java sanal makinesi her sistemde farklıdır. Çalıştığı sisteme özeldir.